Doe toch effe normaal

Je wordt geboren en dan is het afwachten waar je wieg staat. Welk voorbeeld geven je ouders, in welke wijk staat je huis, hoe is het sociale netwerk om je gezin. Sommige kinderen maken echt een valse start in hun leven en lopen in hun jonge leven trauma op, waar ze de rest van hun leven last van hebben. Maar toch denk ik niet dat al deze jongeren uiteindelijk overlast geven in onze samenleving. Ik zie kinderen vaak heel krachtig en juist door hun moeilijke start hele goede keuzes maken in hun leven. Maar waar komt dan ongewenst gedrag vandaan? Is het altijd de opvoeding, is het altijd trauma, is het altijd een aandoening, is het altijd karakter of is het een cocktail van al deze ingrediënten. Want ook kinderen van hoog opgeleide ouders en van de grote middengroep in onze samenleving hebben kinderen die het lastig vinden zich "normaal" te gedragen in de samenleving. 

Doe toch effe normaal

Maar wat is normaal?

Mijn normaal is heel anders dan het normaal in een ander gezin.

Wat vindt Nederland dan eigenlijk normaal gedrag?

Ik weet dat jaren geleden de CDA wel eens heeft gesproken over het herformuleren van de normen en waarden van onze samenleving en wat voor belangrijke rol het gezin hierin betekent. Dit is wat Nederland van mensen verwacht hoe ze zich moeten gedragen in onze samenleving. Het lijkt me een goed plan om dit eens heel duidelijk op te schrijven en een soort van leefregels te maken waar je je aan dient te houden wil je leven in onze maatschappij. Nu is het aan ieder individu om zijn eigen leefregels te bepalen. Dit lijkt me een goed uitgangspunt, maar helaas zit de maatschappij zo in elkaar dat heel veel mensen deze leefregels dus niet zelf kunnen bedenken. En als je de leefregels niet kent, kun je er ook niet naar handelen. 

Voorbeelden:

Je bent beleefd en hebt respect voor je leerkracht/docent. 

Je hebt respect voor hulpverleners. 

Je hebt respect voor journalisten. 

Je mag niet stelen.

Je mag niet vechten.

Je mag niet met wapens, zoals een mes, naar school. 

Je mag niemand verkrachten. 

Meisjes en jongens zijn gelijkwaardig. 

Je mag geen haat uiten naar LHT-ers.

Enz......

Dan hoor ik de hulpverleners al roepen: Positief formuleren helpt beter. 

Maar waar het om gaat is dat duidelijk is hoe wij willen dat mensen met elkaar omgaan en wat wel kan en mag en wat niet. Als dat duidelijk is, moet je handhaven en consequenties hieraan verbinden. Dit moet ook duidelijk zijn en niet te mild. Zou het op deze manier mensen helpen betere keuzes te maken in het leven?

Want blijkbaar is het nu voor heel veel mensen niet duidelijk wat Nederland verwacht. Ik vind het net als die andere 80% van onze samenleving eigenlijk heel zielig en triest dat het nodig is om hierover met elkaar afspraken te gaan maken. Maar blijkbaar is dit nodig voor deze 20% die dit zelf niet kan bedenken.

Verdeling 80/20 

Ik heb geen idee hoe de verdeling in werkelijkheid is, maar laten we stellen dat in Nederland 80% van de bevolking zich keurig gedraagt. Helaas heeft deze 80% enorm veel last van de overige 20% die voor overlast zorgt in onze samenleving. Te denken valt aan vernielingen, rotzooi maken, brutaliteit, verkeersovertredingen, inbraken, ruzies, moorden, verkrachtingen, overvallen, drugshandel, aanslagen, criminaliteit, mensenhandel, oplichting, machtsmisbruik, intimidatie, enzovoort. 

Onze rechtstaat zou er voor moeten zorgen dat deze onruststokers van de samenleving tot de orde worden geroepen en zich na een straf of begeleiding anders gaan gedragen. Helaas denk ik dat de werkelijkheid vaak anders is en dat we vaak te maken hebben met veelplegers, die keer op keer de fout in gaan. Ik denk dat de groep van 80% duidelijker hun ongenoegen moeten laten horen aan de samenleving.

Doe toch effe normaal!

Van kleuterklas naar puber

Als je een uur gaat observeren op een basisschool in groep 1 dan zie je al snel wie degenen zijn die zorgen voor onrust in de klas. Als je deze kinderen blijft volgen, zie je vaak dat ze storend gedrag blijven vertonen tot aan groep 8. Deze kinderen genieten ervan om ruzie te maken, ze genieten ervan onaardig te zijn tegen anderen, ze genieten ervan om anderen pijn te doen, ze genieten ervan om brutaal te zijn tegen de leerkracht, ze genieten ervan als klasgenoten lachen om hun gedrag. Dit genieten is natuurlijk een aanname. Maar als je dagelijks dit gedrag laat zien omdat je blijkbaar niet anders kunt, lijkt het me dat je jezelf er prettig bij voelt. Want er staat vaak een heel team omheen om het gedrag van deze leerlingen positief om te buigen. 

Deze kinderen en hun ouders krijgen vaak extra begeleiding, soms wel van 7 verschillende hulpinstanties. Leerkrachten op scholen worden inmiddels getraind om trauma sensitief onderwijs aan te bieden en tal van deze kinderen krijgen diagnoses zoals ODD, Autisme en/of ADHD. 

Helaas wordt deze diagnose vaak misbruikt om vervelend gedrag goed te praten. Ik kan er niets aan doen, want ik heb autisme. Maar ook met een diagnose kun je je goed gedragen, al kost het je misschien meer energie. 

En dan komt de tijd dat deze jongeren doorstromen naar het voortgezet onderwijs. Hun vrijheid wordt groter en er ontstaan vriendengroepen, die graag met elkaar omgaan. 

Helaas zie je dan dat jongeren die het op de basisschool vaak moeilijk vonden om zich goed te gedragen, zich gaan clusteren als vriendengroepje, aangevuld met jongeren die dit gedrag wel stoer vinden en graag ergens bij willen horen. De zogeheten "meelopers".

En dan gaan ze samen plannen maken. Niet om samen een potje te voetballen of om samen naar de stad te gaan, maar om anderen te gaan pesten, zoals het vernederen of afpersen van leeftijdgenootjes. Deze plannen worden steeds groter en spectaculairder. Ze nemen bijvoorbeeld een mes mee naar school of ze besluiten samen een overval te plegen op de plaatselijke cafetaria. En zo loopt het dan uit de hand en komen ze in aanraking met politie en justitie. Ook roken, drugs en alcoholgebruik speelt vaak een grote rol bij deze vriendengroepjes. 

Ik hoop dat steeds meer jongeren zich gaan afvragen: Wil ik hier echt bij horen en onderdeel van uitmaken? 

Falen van ons zorgsysteem en ons rechtssysteem

Maar hoe kunnen we dit nu kantelen in onze samenleving en ervoor zorgen dat kinderen op jonge leeftijd de juiste begeleiding krijgen en de juiste keuzes gaan maken. 

Ik denk dat dus het hele zorgsysteem op zijn kop moet. Eén partij voor deze gezinnen en kinderen en dan bedoel ik een partij die problemen kan aanpakken vanuit verschillende disciplines. Denk hierbij aan mensen uit de sport, uit het bedrijfsleven, van scholen, van de zorgverlening, talentontdekkers, echte doorpakkers en ervaringsdeskundigen. Intensieve begeleiding, zonder ruimte op escapes, samen optrekken en eisen en regels stellen en doelen stellen. Wanneer een kind op deze manier positiviteit gaat ervaren, niet loslaten. Dit is een proces wat langdurig ingetraind moet worden. 

Verder denk ik dat ons zorgsysteem nu bestaat uit mensen die veel te veel begrip tonen en dus juist geen eisen en grenzen stellen aan deze kinderen. Met alle goede bedoelingen en inzet, daar ben ik van overtuigd. Eindeloos praten, tips geven, allerlei hulpmiddelen bieden, rapporten schrijven over hoe het gaat, het probleem benaderen vanuit nieuwe inzichten. Volgens mij kunnen we stellen dat er maar zelden een positieve verandering plaats vindt bij deze kinderen. Moeten we ons dan niet gaan afvragen of we nu wel de juiste zorg bieden?

Daarnaast voelen jongeren door de softe aanpak van ons rechtssysteem veel ruimte om zich te kunnen misdragen, zonder dat er echt consequenties aan vast zitten. Ze lachen eigenlijk heel hard om ons rechtssysteem. Verder zie je een toename aan agressie naar politie en hulpverleners. Dit komt ook voort uit die ruimte die ze voelen in ons land. Het begint met mensen op straat uitschelden. Dan je juf of meester, dan de politie. Ze weten gewoon dat Nederland veel te tolerant is naar ongewenst gedrag en dat ze ermee weg komen. Als er dan een consequentie volgt, is deze vaak zo minimaal dat het hen niet weerhoudt om de volgende keer weer hetzelfde te doen. 

Dus Nederland: maak eens een plan wat we nu willen met deze 20% die dagelijks ervoor zorgen dat onze samenleving niet lekker loopt.